معارف اسلامی و کلام
عبادت فقط برای خداست
يكى از فقها نقل مىكرد: قبل از انقلاب، در سفرى همراه امام خمينى قدس سره به تهران مىآمديم. به ايشان گفتم: چه خوب است كه دولت عراق به ايرانىها اجازه مسافرت نمىدهد، وگرنه فضلا و طلّاب قم همه به سوى نجف مىرفتند و حوزه علميّه قم خلوت مىشد. امام از اين طرز بيان بسيار ناراحت شد و از قم تا تهران در ماشين براى من صحبت كرد كه اگر كسى در فكر غير خدا باشد و بخواهد يكى بالا و ديگرى پايين بيايد، حوزه قم شلوغ شود وحوزه نجف خلوت يا به عكس وخلاصه اگر كسى جز راه خدا و رضاى او به فكر تأمين مسأله ديگرى باشد، از مدار توحيد دور مىشود، محور كار و هدف ما بايد خدا باشد، نه علاقهها و روابط ومنطقهها ونژادها وشغلها و تعصّبهاى محلّى و قبيلهاى و ....
آری باید همه فکر و ذکر در نظر و تمام همت در عمل خداوند باشد، در مقابل کسی جز خداوند نباید سر تسلیم فرود آورد . عبادت فقط و فقط برای خداست .
توحید در عبادت ................
چرا خدا تنها قانون گذار و حاکم است؟
وقتی به زندگی انسان ها می نگریم، می بینیم باید قانونی وجود داشته باشد و الا ادامه دادن کاری نشدنی است. چه کسی قانون گذاری کند؟
در نگاه توحیدی تنها کسی که می تواند قانون گذاری کند، خداوند متعال است. و احدی بجز خداوند، مجاز نیست در عرض قانون گذاری خداوند، قانون گذاری کند.
سوال: چرا قرآن و روایات از قانون گذاری دیگران سخن می گویند؟ مثلاً ...............
توحید در ربوبیت یعنی چه2 ؟
در جلسه قبل بیان کردیم که هر کسی كه به وجود «الله» قائل است، توحيد در خالقيت را قبول دارد و كسى را نمی توان يافت كه اعتقاد به وجود الله داشته باشد؛ اما خدا را خالق جهان نداند يا شريكى براى خدا در خالقيّت قرار دهد؛ پس اعتقاد به وجود خدا با اعتقاد به خالقیت او همراه بوده است.
اما این همراهی در مورد ربوبیت مطرح نبوده است زیرا بسيارى از كسانى كه به وجود الله معتقد بودند و توحيد در خالقيت را باور داشتند، توحيد در ربوبيت را انكار مىكردند و ربوبيت خدا براى عالم را قبول نداشتند و آنها را به چهار دسته تقسیم کردیم، که برخی از آنها به شرک می انجامید.
اما در این جلسه برآنیم که ..................
توحید در ربوبیت یعنی چه1 ؟
یک از اقسام توحید افعال خداوند، توحید در ربوبیت است اما این به چه معناست؟
ما در این نوشته برآنیم که در مورد یکی از لغزش گاه ها صحبت کنیم. موضوعی که شاید ساده به نظر رسد ولی اینگونه نیست و خیلی در همین بحث به شرک کشیده شده و مشرک شده اند. نکته ای که لازم به نظر میرسد این است که هر کسی كه به وجود «الله» قائل است، توحيد در خالقيت را قبول دارد و كسى را نمی توان يافت كه اعتقاد به وجود الله داشته باشد؛ اما خدا را خالق جهان نداند يا شريكى براى خدا در خالقيّت قرار دهد؛ پس اعتقاد به وجود خدا با اعتقاد به خالقیت او همراه بوده است.
اما این همراهی در مورد ربوبیت مطرح نبوده است زیرا ........
توحید افعالی « توحید در خالقیت »
بعد از بحث از توحید افعالی و بیان اینکه همه چیز به دست خداست نوبت آن رسیده که در مورد برخی از افعال خداوند سخن بگوییم. یکی از اقسام توحید افعالی، توحید در خالقیت است . در بحث توحید در خالقیت چند سوال باید پاسخ داده شود .
اول اینکه توحید در خالقیت چیست؟
دوم اینکه نظر قرآن چیست؟
سوم اینکه چرا قرآن وقتی خالق را به کار می برد ، ............
نقش وسایط در تحقق فعل الهی
در جلسات قبل در مورد توحید افعالی سخن گفتیم و بیان کردیم که منظور از توحيد افعالى اين است كه خدا در انجام كارهايش به کمک هیچ کس نیازی ندارد. در انجام دادن هر كار، مستقل و يگانه است. به عبارت دیگر در توحید افعالی عبارت است از اعتقاد به دو اصل: 1)خداوند در انجام همه کارهای خود یگانه است و هیچ شریکی ندارد 2) هیچ موجودی غیر خداوند ، در فعل خودش مستقل نیست و هر فعلی و کاری که در عالم انجام شود با ارداده خداوند است.
حال پرسش گری در مقام اشکال برمی خیزد و می پرسد،اگر خداوند...............
قرآن و اومانیسم 2
در جلسه قبل بیان کردیم که بعضی ها قائلند که انسان به طور کلی برتر از سائر مخلوقات است و در مقابل عده ای قائلند که اینگونه نیست. همچنین بیان کردیم که نظر قرآن در این باره مختلف است در بعضی آیات همه انسان ها را ستوده و در بعضی دیگر همه را نکوهش کرده و در بعضی آیات دیگر قائل به تفصیل شده است همچنین نکته ای تذکر داده شد که گاهی منظور از کرامت انسان ، کرامتی تکوینی است و به بُعد هستی انسان مربوط است و گاهی کرامتی اکتسابی و مربوط به بُعد ارزشی انسان است. حال با این مقدمه در مورد نظر قرآن کمی سخن می گوییم.
بررسی آیه ها ......... .
قرآن و اومانیسم1
يكى از مباحثى كه در بررسی می شود مقام و ارجمندی آدمى، نسبت به ساير آفريدگان است.
در مورد مقام و جایگاه انسان نظریات مختلفی مطرح است:
1)عده ای بر آنند که دستكم با توجه به سطح دانش انسان موجودى كاملتر از انسان، وجود ندارد.
2)عده ای درمقابل بر آنند که اين نظر ناشى از خودخواهى انسان است كه مىخواهد بر همهى موجودات جهان، چيرگى يابد و همه را زير يوغ خويش بكشد.
دلیلی که گروه اول به آن تمسک می کنند این است که ................
جلسه هشتم انسان شناسی خلیفه اللهی یعنی چه (3)؟
در جلسه قبل بیان کردیم که در قرآن سه نوع جانشینی مطرح شده است و مراد از جانشینیِ حضرت آدم، جانشینی حقیقی است و در مقابل این سوال که از کجا جانشینی از طرف گذشتگان نباشد 5دلیل اقامه کردیم تا ثابت کنیم که منظور از جانشینی، جانشینی از طرف خداست.
حال بعد از اینکه معلوم شد که جانشینی حضرت آدم از طرف خدا و حقیقی است جا دارد به سوال گذشته برگردیم که منظور از اسماء چیست؟ شاید سوالی در ذهن خواننده آید که چرا بحث از اسماء بعد از تعیین نوع خلافت حضرت آدم آورده شد؟
جلسه هفتم انسان شناسی خلیفه اللهی یعنی چه (2)؟
در جلسه قبل بیان کردیم که یکی از مباحثی که در باره انسان مطرح است خلیفه اللهی بودن اوست و به خاطر همین خلیفه بودن از طرف خدا فرشتکان مامود بودن به او سجده کنند.
همچنین بیان کردیم که به حضرت آدم علم اسماء داده شده است ولی منظور از اسماء چیست ؟
چون پاسخ دادن به چیستی اسماء به خوب فهمیدن ...................
« شرک خفی دامنگیر مومنان »
«که انسان بگوید اگر فلانی نبود من از بین می رفتم و اگر فلانی نبود چنین و چنان می شدم و اگر فلانی نبود خانواده ام نابود می شد، مگر نمی بینی که او با این حرف ها در ملک خدا برایش شریکی قائل شده که روزیش می دهد و از او دفاع و دفع گرفتاری می کند؟ راوی می گوید: عرض کردم پس بگوید: اگر خداوند به واسطه فلانی بر من منت نمی نهاد از بین می رفتم؟ فرمود: آری، اشکالی ندارد» تفسیر العیاشی، ج 2،ص 200، حدیث96
بعد از اینکه در مورد حقیقت عبادت بحث کرده و آن را مشخص کردیم و گفتیم که حقیقت عبادت یعنی سجده کردن در مقبل کسی با اعتقاد به اینکه آن شخص شایسته پرستش است. حال لازم می دانم که در مورد چیزی صحبت کنم که خیلی از ما مسلمانان به آن مبتلاییم و آن شرک است.
تعجب نکنید؛ ..............
کج فهمی وهابیت از حقیقت عبادت
امام حسین علیه السلام در آن لحظات پایانی، به سوی خدا روی آورد و با قلبی متوجه به پروردگار، با او به راز و نیاز و تضرع در پیشگاه وی پرداخت و از فجایع و مصیبتهایی که به آن حضرت رسیده بود، به درگاهش شکایت نمود و گفت:........
در جلسه قبل(جلسه عبادت تنها برای خداست) بیان کردیم که حقیقت عبادت، خضوع نیست زیرا اگر عبادت به معنای خضوع باشد در این صورت قرآن امر به شرک کرده زیرا دستور داده در مقابل پدر و مادر خضوع داشته باشیم.
حقیقت عبادت، نهایت .................
اسماء و صفات و اسم اعظم
«وَالَّذي نَفْسي بِيَدِهِ لَقْد سَئَلَ اَللهَ باسمِهِ الاَعْظَمِ الَّذي اِذا سُئلَ بِه اَعْطاهُ وَ اِذا ادُعِي بِه اَجابَ» (بحار الانوار 93/ 225 [قسم به كسي كه جانم بدست او است، او خدا را به اسم اعظمش خواند، همان اسمي كه اگر خدا را به آن بخوانند عطا مي كند و اگر دعا به آن كنند اجابت مي نمايد.]
در مورد صفات و اسماء خداوند چند نظریه وجود دارد: الف) هر دو تا به یک معنا هستند. در این صورت عالم بودن و قادر بودن را هم از اسماء الهی حساب می کنند و هم از صفات الهی
ب)بعضی معتقدند ............
«تشبیه خدا به انسان خطاست 1 »
ابراهیم خلیل الله پيامبری واجد بسيارى از صفات برجسته انسانى بود كه قرآن بدان اشاره مى كند بلكه تمام صفات يك انسان كامل در او جمع بود كه قرآن از او به عنوان يك امت ياد نموده إِنَّ إِبْرٰاهِيمَ كٰانَ أُمَّةً قٰانِتاً لِلّٰهِ حَنِيفاً وَ لَمْ يَكُ مِنَ اَلْمُشْرِكِينَ ﴿النحل، 120﴾
بدون تردید، ابراهیم [به تنهایی] یک امت بود، برای خدا از روی فروتنی فرمانبردار و [یکتاپرستی] حق گرا بود واز مشرکان نبود.
يا اين كه مى فرمايد: إِنَّ إِبْرٰاهِيمَ لَحَلِيمٌ أَوّٰاهٌ مُنِيبٌ ﴿هود، 75﴾
به راستی که ابراهیم بسیار بردبار و دلسوز و روی آورنده [به سوی خدا] بود. و خلاصه پيامبرى بود ممتاز در همه اوصاف و خصال پسنديده و قهرمانى خستگى ناپذير كه قرآن كريم مى فرمايد: و ابراهيم الذى وفّى ابراهيم كسى است كه وظيفه خود را ادا كرد، لذا قرآن كريم او را به عنوان الگو و سرمشق براى مردم ذكر نموده است قَدْ كٰانَتْ لَكُمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فِي إِبْرٰاهِيمَ وَ اَلَّذِينَ مَعَهُ ﴿الممتحنة، 4﴾
مسلماً برای شما در ابراهیم و کسانی که با اویند سرمشقی نیکوست.
حال ابراهیم شبیه خداست ، آیا خدا هم شبیه ابراهیم است.
در جلسه قبل در مورد صفات خدا صحبت کردیم .
در مورد اسم اعظم هم بیان شد که بین صاحب نظران وحدت نظری وجود ندارد
در مورد صفات خداوند بحث دیگری وجود دارد، این است که ..................
«تشبیه خدا به انسان خطاست3 خدا مکان ندارد»
وَ لِلّٰهِ اَلْمَشْرِقُ وَ اَلْمَغْرِبُ فَأَيْنَمٰا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اَللّٰهِ إِنَّ اَللّٰهَ وٰاسِعٌ عَلِيمٌ ﴿البقرة، 115﴾
مالکیّتِ مشرق و مغرب فقط ویژه خداست؛ پس به هر کجا رو کنید آنجا روی خداست. یقیناً خدا بسیار عطا کننده و داناست.
شیخ صدوق از حضرت امیرالمومنین روایت می کند کخه حضرت فرمود: خدا داخل در اشياء است نه مثل دخول چيزي در چيز ديگر و خارج از وجود اشياء است امّا نه مثل خروج جسمي از جسم ديگر(توحيد صدوق، ص 306).
خدا نه در آسمان است، نه در زمین است، و نه در هیچ مکان دیگری. او موجودی لامکانی بوده با آسمان و زمین و با هر مکانی است. پس دقّت شود که خدا در مکان نیست؛ بلکه با مکان است. در اشیاء نیست، بلکه با اشیاء است.
در جلسات قبل در مورد صفات سلبی خداوند بحث کردیم. بیان شد که ............
«تشبیه خدا به انسان خطاست 2 خدا جسم نیست»
ذعلب يمانى ، از ياران اميرمؤمنان (عليه السلام) ، به امام عرض كرد : آيا خداى خود را ديده اى ؟ امام در پاسخ گفت : من چيزى را كه نمى بينم نمى پرستم . آنگاه سائل پرسيد : چگونه او را مى بينى ؟ امام فرمود:
لا تدركه العُيون بمشاهدة العيان ولكن تدركه القلوبُ بحقائقِ الإيمان(1) . نهج البلاغه ، خطبه 179 .
ديدگان ظاهرى او را نمى بيند ، اما دلها در پرتو حقيقت ايمان او را مى بينند .
در جلسه قبل سوالی را مطرح کردیم که آیا ما می توانیم صفات خدا را بشناسیم ؟
در جواب بیان شد که عده ای قائل شدند که .................
آیا در مورد صفات خدا ، سکوت کنیم؟؟؟
قال امیرالمومنین علیه السلام :
وَ اعلَموا اَنَّ هذَالقُرآنَ هُوَ النّاصِحُ الَّذی لا یغُشُّ، وَالهادِی الَّذی لایضِلُّ ، وَالمُحَدِّثُ اَّلذی لایکذِبُ .
بدانید که این قرآن پندآموز است که خیانت نمی کند؛ وهدایت گری است که گمراه نمی سازد ؛ وسخن گویی است که دروغ نمی گوید . نهج البلاغه خطبه 176
در جلسات قبل سوالی را مطرح کردیم که آیا ما می توانیم صفات خدا را بشناسیم ؟
در جواب عرض شد که در این مورد ، نظر واحدی وجود ندارد . بعضی ها راه تشبیه را پیش گرفته اند و قائل به این شده اند که صفات خداوند ، مانند صفات انسان است.
ما طی چند جلسه صفات سلبی را بررسی کردیم تا اثبات کنیم که نظریه تشبیه خطاست.
اما گروه دیگری قائل به تعطیل شده اند. یعنی ................
«تشبیه خدا به انسان خطاست5 خدا قابل رویت نیست»
لاٰ تُدْرِكُهُ اَلْأَبْصٰارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ اَلْأَبْصٰارَ وَ هُوَ اَللَّطِيفُ اَلْخَبِيرُ ﴿الأنعام، 103﴾
چشم ها او را در نمی یابند، ولی او چشم ها را درمی یابد، و او لطیف و آگاه است.
یکی از صفاتی که در مورد آن بسیار بحث شده و در آن اختلاف نظر وجود دارد ، رویت خداوند است.
در این صفت سه دیدگاه وجود دارد :
الف: .................
«تشبیه خدا به انسان خطاست4 خدا حلول در چیزی نمی کند و با چیزی اتحاد ندارد»
وَ هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مٰا كُنْتُمْ وَ اَللّٰهُ بِمٰا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿الحديد، 4﴾
و او با شماست هرجا که باشید، و خدا به آنچه انجام می دهید، بیناست.
در این آیه قرآن از همراه بودن خداوند سخن به میان آمده ، ولی سوال این است که همراهی خداوند با انسان چگونه است ؟
حضرت امير المؤمنين در روایتی می فرماید: ..........
صفات ثبوتی در مقابل سلبی
وَ إِذْ قٰالَ إِبْرٰاهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِ اَلْمَوْتىٰ قٰالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قٰالَ بَلىٰ وَ لٰكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي قٰالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ اَلطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اِجْعَلْ عَلىٰ كُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً ثُمَّ اُدْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْياً وَ اِعْلَمْ أَنَّ اَللّٰهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿البقرة، 260﴾
و [یاد کنید] هنگامی که ابراهیم گفت: پروردگارا! به من نشان ده که مردگان را چگونه زنده می کنی؟ [خدا] فرمود: آیا [به قدرتم نسبت به زنده کردن مردگان] ایمان نیاورده ای؟! گفت: چرا، ولی [مشاهده این حقیقت را خواستم] تا قلبم آرامش یابد. [خدا] فرمود: پس چهار پرنده بگیر و آنها را [برای دقت در آفرینش هر یک] به خود نزدیک کن، و [بعد از کشتن، ریز ریز کردن و مخلوط کردنشان به هم] بر هر کوهی [در این منطقه] بخشی از آنها را قرار ده، سپس آنها را بخوان که شتابان به سویت می آیند؛ و بدان که یقیناً خدا توانای شکست ناپذیر و حکیم است.
بعد از اینکه مشخص شد صفات خدا را می توان شناخت و نظریه معطله مردود است. در چند جلسه آینده ، برخی از صفات خداوند را مورد بررسی قرار می دهیم:
قبل از اینکه وارد بحث شویم مقدمه ای لازم است:
صفات خداوند دو دسته اند: ...............
مراتب علم الهی
واعلموا انّ الله بكل شىء عليم (بقره/231)
و بدانيد كه خداوند بر هرچيزى آگاه است.
كلمه «شىء» كه در اين آيه و آيات ديگر آمده اعم از «موجود» است و شامل ماهيتهايى مى شود كه هنوز به وجود نيامده اند.
در تبین مراتب علم الهی باید به چند سوال پاسخ داد:
آیا خداوند به ذات خودش علم دارد؟
آیا خداوند به اشیاء قبل از ایجاد آنها علم دارد؟
آیا خداوند به اشیاء بعد از ایجاد آنها علم دارد؟
آیا علم خداوند کلی است یا جزئی ؟................
علم الهی2 «حصولی یا حضوری»
در روايتى آمده است كه ابى بصير از امام صادق پرسيد:
هل يراه المومنون يوم القيامه ؟
آيا مؤ منان در روز قيامت او (خدا) را خواهند ديد؟
حضرت فرمود:
نعم قد راؤ ه قبل يوم القيامه .
بله ، بلكه پيش از روز قيامت او را ديده اند. وى مى گويد:
عرض كردم : آيا مقصود همان ديدنى است كه خداوند (در ازل ) فرمود: الست بربكم ؟ قالوا: بلى (اعراف : 172).
آيا من پروردگار شما نيستم ؟! و همه گفتند: بله .
حضرت چند لحظه ساكت شد و سپس فرمود: و ان المؤ منين ليرونه فى الدنيا قبل يوم القيامه الست تراه فى وقتك هذا؟!
و قطعا مؤ منان او را در دنيا و پيش از روز قيامت مى بينند. آيا تو در همين هنگام او را نمى بينى ؟! و در ادامه روايت از حضرت خواست كه اين مطلب را براى ديگران نيز نقل كند ولى حضرت فرمود: خير، نقل نكن .
(بحار الانوار، ج 4، ص 44، روايت 24، و توحيد صدوق 1، ص 117)
در این روایت مراد از دیدن معنای مشهود آن است ، زيرا ............
«علم الهی و دوری از نواقص1»
وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَيَعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَيَعْلَمُ مَا فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَا تَسْقُطُ مِن وَرَقَة إِلاَّ يَعْلَمُهَا وَلاَ حَبَّة فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلاَ رَطْب وَلاَ يَابِس إِلاَّ فِي كِتَاب مُبِين; و كليدهاى غيب، تنها در نزد اوست و جز او كسى آن را نمى داند. آنچه را در خشكى و درياست مى داند. هيچ برگى نمى افتد، مگر اين كه از آن آگاه است و هيچ دانه اى در مخفيگاه زمين و هيچ تر و خشكى وجود ندارد، جز اين كه در كتابِ آشكار ثبت است.
در معانى الاخبار و توحيد به سند صحيح از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده است كه : حضرت امير عليه السلام در خطبه خود فرمود: منم هدايت كننده ، منم ..............
و به سند معتبر ديگر در توحيد از آن حضرت روايت كرده است كه حضرت امير عليه السلام فرمود كه : منم علم خدا
« قدرت خدا ، ادله و اثبات»
اَللّٰهُ اَلَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمٰاوٰاتٍ وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ اَلْأَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا أَنَّ اَللّٰهَ عَلىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿الطلاق، 12﴾
خداست که هفت آسمان و نیز مثل آنها هفت زمین را آفرید. همواره فرمان او در میان آنها نازل می شود تا بدانید که خدا بر هر کاری تواناست.
از اين آيه و آيات فراوان ديگر، عموميت قدرت الهي استفاده مي شود و اين كه هدف از آفرينش جهان اين است كه به عموميت قدرت الهي شناخت حاصل شود.
سوال: آیا برای اثبات قدرت خداوند، دلیلی وجود دارد:
جواب: برای اثبات قدرت خداوند دلیل های عقلی و نقلی متفاوتی وجود دارد، که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
براساس تعريف قدرت(............
«قدرت الهی»
خدای متعال در آیات متفاوتی خود را قادر و دارای قدرت می داند ، و این در حالی است که یکی ار اوصاف ثبوتی خداوند نیز قدرت است. قرآن می فرماید: فَلاٰ أُقْسِمُ بِرَبِّ اَلْمَشٰارِقِ وَ اَلْمَغٰارِبِ إِنّٰا لَقٰادِرُونَ ﴿المعارج، 40﴾
به پروردگار مشرق ها و مغرب ها سوگند که ما تواناییم،
فَقَدَرْنٰا فَنِعْمَ اَلْقٰادِرُونَ ﴿المرسلات، 23﴾
پس توانا بودیم و چه نیکو تواناییم.
در بعضی آیات نیز قدرت خداوند در قالب یک کار مورد مورد تاکید قرار گرفته است ، که به دو آیه اکتفا می کنیم: فَلاٰ أُقْسِمُ بِرَبِّ اَلْمَشٰارِقِ وَ اَلْمَغٰارِبِ إِنّٰا لَقٰادِرُونَ ﴿المعارج، 40﴾
به پروردگار مشرق ها و مغرب ها سوگند که ما تواناییم،
...........
علم خدا به جزئیات
يَعْلَمُ مٰا يَلِجُ فِي اَلْأَرْضِ وَ مٰا يَخْرُجُ مِنْهٰا وَ مٰا يَنْزِلُ مِنَ اَلسَّمٰاءِ وَ مٰا يَعْرُجُ فِيهٰا وَ هُوَ اَلرَّحِيمُ اَلْغَفُورُ ﴿سبإ، 2﴾
[خدا] آنچه در زمین فرو می رود و آنچه از آن بیرون می آید و آنچه از آسمان فرود می آید و آنچه در آن بالا می رود عالم و آگاه است؛ و او مهربان و بسیار آمرزنده است.
وَ عِنْدَهُ مَفٰاتِحُ اَلْغَيْبِ لاٰ يَعْلَمُهٰا إِلاّٰ هُوَ وَ يَعْلَمُ مٰا فِي اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ مٰا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاّٰ يَعْلَمُهٰا وَ لاٰ حَبَّةٍ فِي ظُلُمٰاتِ اَلْأَرْضِ وَ لاٰ رَطْبٍ وَ لاٰ يٰابِسٍ إِلاّٰ فِي كِتٰابٍ مُبِينٍ ﴿الأنعام، 59﴾
و کلیدهای غیب فقط نزد اوست، و کسی آنها را جز او نمی داند. و به آنچه در خشکی و دریاست، آگاه است، و هیچ برگی نمی افتد مگر آنکه آن را می داند، و هیچ دانه ای در تاریکی های زمین، و هیچ تر و خشکی نیست مگر آنکه در کتابی روشن [ثبت] است.
عالم بودن خداوند، از آموزه هایى است که...........